Hz. Musa ve Hızır Kıssası aslında bir Flashback mi?

Bu gece, Kuran-ı Kerim’deki Musa ve Hızır Kıssası’nda anlatılanların aslında bir flashback (geçmişe dönüş) olabileceği teorisi üzerinde duracağım.

Ramazan, bereketiyle devam ediyor elhamdülillah. Kuran’ı anlama yolculuğunda Taha Suresi’ne ulaşınca yine başka bir kapı aralanıverdi kavrayışa aç zihnimin içinde. Çünkü Hud Suresi 1. ayetinde ifade edilen metoda göre Allah bir ayeti indiriyor sonra onu başka bir yerde açıklıyordu. Öyleyse kafama takılan bu detayın ayrıntısını hatta mümkünse hikmetini bir yerlerde bulmalıydım.

Malum olduğu üzere, Taha, 9-98 ve Kasas, 1-51 ayetleri arasında Hz. Musa’nın hayatıyla ilgili bilgiler verilmektedir. “…Ve sen, birini öldürdün de seni endişeden kurtardık. Seni iyiden iyiye denemeden geçirdik…” (Taha, 40) ayetini okuyunca Musa ile öldürme fiili arasında başka bir yerde daha bir ilişki olduğunu anımsadım. Kasas, 15’te: “Musa da ötekine, bir yumruk vurup ölümüne sebep oldu.” ayetinde bu durum biraz daha detaylandırılıyordu. Biraz daha tarayınca Kehf Suresi’ndeki o meşhur Hızır kıssası karşımdaydı. En çok bilinen kıssalardan birisi olan bu bölümde Musa’nın, Allah’ın bir kuluyla (Hızır) yaptığı yolculuk anlatılıyor. Hızır, rastladıkları bir erkek çocuğunu öldürüyor. Musa Aleyhisselam da tepki gösteriyor. (Kehf, 74)

Aradığımı tam olarak bulamamıştım ama bir önceki ayette Hızır’ın gemiyi deldiğini (Kehf, 71) okuyunca bu sefer hızla diğer tarafa geçtim ve Çocuk Musa’nın bir sandığa konulup denize bırakılması hadisesi (Taha, 39) (Kasas, 7) karşıladı beni. Sandık ve gemi ne kadar da benziyor birbirine değil mi?

Bu aşamada diğer olaya da bir göz attım hemen. Hızır, vardıkları köyde halk onlara yemek vermemesine rağmen yıkılmak üzere olan bir duvarı tamir ediyor. (Kehf, 77) Daha sonra bunu duvarın altında iki yetim çocuğa ait bir hazine olduğunu ve babaları iyi bir kimse olan bu çocukların güçlü çağlarında çıkarmaları için tamir ettiğini açıklıyor. (Kehf, 82) Kasas, 23’e geri döndüğümde ise heyhat; Musa hayvanlarını sulayan ve babaları iyi bir kimse olan (Hz. Şuayb) iki kadınla karşılaşıyor.

Özetle Hızır kıssasında anlatılan; çocuk öldürme olayı, Musa’nın daha önceden bir adam öldürmesine, gemi delme olayı, Musa’nın delik bir sandık ya da sepetin içinde nehire bırakılmasına, babaları iyi bir kişi olan iki çocuğun duvarını düzeltmesi olayı da yine Musa’nın babaları peygamber olan iki kıza yardım etmesine karşılık geliyor. Buradan çıkardığım sonuç ise adı verilmeyen kulun, Hz. Musa’yı zamanda geri götürerek peygamberlikten önceki yaşadığı olayları gösterip ona hikmet verdiğidir. Bilenler bilir; flashback yani geçmişe dönüş, film endüstrisinde kullanılan etkili bir araçtır. Hikayenin belli bir anında ana karakterin daha önce yaşadığı bir ana geri dönülür ve bu sayede sonraki yaşananlar anlaşılır. Bu manada Hızır Kıssası’nın da Hz. Musa’nın bir Flashback’i olduğunu düşünebiliriz.

Peki kim bu kendisine rahmet verilen kul? Başta ifade ettiğim metoda göre, bunun da bir yerde açıklanması gerekiyordu. Kehf Suresi’ndeki Hızır Kıssası bittikten hemen sonraki ayette Allah, şöyle buyuruyor; “(Resûlüm!) Sana Zülkarneyn hakkında soru sorarlar. De ki: Size ondan bir hatıra okuyacağım.” (Kehf, 83) Cevap gayet açık sanırım. Neden Musa ile Hızır’ın zamanda yolculuk yaptığını düşündüğüm de böylece açıklığa kavuşmuş oluyor.

Zülkarneyn ayrı bir konu olduğu için onu da inşallah daha sonra anlamaya çalışacağım. Zira konuyla ilgili; 2019 yılında kaybettiğimiz İskender Türe’nin “Kur’an’da Uzaya Seyahati Anlatılan İnsan” kitabını sipariş ettim. Okuyunca belki daha farklı bilgiler ortaya çıkacaktır ve ben her zaman olduğu gibi mümkün mertebe bunu sizlerle paylaşmak arzusundayım. İnşallah ömrüm olur, okuruz, anlarız da size de anlatırım ve kalplerimiz birlikte huzur bulur.