Geçmişten günümüze siyasi ve ideolojik işaretler

İnsanoğlu, yüzyıllardır duygularını, düşüncelerini ve aidiyetlerini belli hareket ve işaretlerle ifade etmeye çalışmıştır. Bu yazımızda, işte bu işaretlerden en çok kullanılanlarını anlamaya çalışacağız.

Zafer İşareti

V işareti, ya da Zafer işareti (İngilizce karşılığı olan Victory’nin V’si) elin diğer parmakları kapalıyken işaret ve orta parmağının açık ve birbirinden ayrık durumuna verilen isimdir. İçe bakan avuç ile yapıldığında İngiltere’de argo anlama gelmektedir. II. Dünya Savaşı sırasında Zafer işareti (İngilizce Victory kelimesinin baş harfi olan V’yi simgeleyecek şekilde) olarak dönemin İngiltere başbakanı Winston Churchill tarafından yaygınlaştırılmıştır. ABD’de ve daha sonra 1960’lı yıllardan itibaren bütün dünyada barış anlamına gelmek üzere kullanılmıştır.

Kaynağı belirlenenmeyen bir inanışa göre V işareti 1415 yılında İngiltere ile Fransa arasında yapılan Agincourt Savaşında doğmuştur. Hikâyeye göre Fransızlar çok etkili bir silah olan İngiliz oklarını atan yaycıların esir edildiklerinde oku atmak için kullandıkları iki parmaklarını keseceklerini ilan ederler. Savaştan İngilizler galip geldiğindeyse galip okçular Fransızlara kesilmemiş parmaklarını göstereceklerdir. Tarihçi Juliet Barker, bu savaşta İngiliz saflarında yer alan Jean Le Fevre’den yaptığı aktarımda İngiltere kralı V. Henry’nin bu konuya değindiği bir konuşma yaptığını söyleyecektir. Tarihte V işaretine yapılan ilk gönderme ise 16.yüzyıl mizahçılarından François Rabelais’in eserlerinden görülür. 20. yüzyılın başlarında argo hareket olarak yer alacaktır.

Hitler Selamı

Hitler selamı (Almanca: Hitlergruß), aynı zamanda Nazi selamı olarak da bilinir, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi tarafından partinin lideri Adolf Hitler’e itaati göstermek için benimsenen ve Alman ulusu ve savaş gayretine şükretmeyi ifade eden selam şekli.

1923’ün sonbaharına kadar Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’nin üyeleri sonuna kadar gerilmiş doğrudan kol selamı ile liderini karşılardı. Lider kendi sağ elini kaldırarak, dirseğini arkada büküp avuç içini yukarı doğru açarak onlara yanıt verirdi. “Çok yaşa Hitler!”, “Selam Hitler!” ya da “Hitler’e selam!” anlamlarına gelen “Heil Hitler!” selamı, tek tük olarak 1923’ten beri parti üyeleri tarafından kullanıldı ve 1926’da Hitler selamı parti içinde zorunlu oldu.

Sıkılı Yumruk

Sıkılı yumruk mücadele kararlılığının, öfkenin, karşı durmanın tarihsel simgelerinden biri. Neolotik dönem mağara resimlerinde de rastladığımız “yumruk “figürünün günümüzde hala önemini koruyabildiğini göstermesi açısından çok da önemli. Söz konusu dönem mağaralarından çıkıp gelen “büyük insanlığın” kurtuluş mücadelesinin bu büyük sembolü, 70’li yıllarda önemini değilse de, popülerliğini bir hayli yitirmişti. Hele günümüzde “dönüştürücü” olmayan, iktidar talep etmeyen sokak hareketlerinin çok farklı sembolleri var. Siyah kadın Nazilerin karşısına böyle çıktığına göre demek ki hâlâ “ilk tepki” olarak başvurduğumuz bir sembol olmaya devam ediyor sıkılı yumruk.

Demir Yumruk

Yumruğun, sıkılı ya da ileriye doğrun uzatılmış olanının yanı sıra “Demir” olanı da var. “Demir Yumruk”la kastedilenin 19. yüzyılın Prusyalı devlet adamı Otto van Bismarck’ı karakterize ettiği ileri sürülür. “Demir” bir liderin elindeki orantısız gücü ifade eden bir sembol aslında. Belki de Bismarck’a yakıştırılmasının nedeni, Yeni Almanya’nın “kılıç ve kanla” kurulacağını söylemiş olmasıdır büyük bir olasılıkla. Bu “Demir Yumruk”la biz, Birinci Dünya Savaşı’nda da karşılaştık. Bu sembolü propaganda afişlerinde kullanan devletler askeri güçlerini bununla vurgularlardı.

İşaret Parmağı

İşaret parmağı veya şahadet parmağı başparmak ile orta parmak arasında yer alır. Sağ el baz alındığında insan elinin ikinci parmağıdır. Anatomide digitus secundus veya digitus II olarak anılır. İnsanların genelde en çok kullandığı parmaktır ve oldukça hassastır. Düğmelere basmak, bilgisayarda yazı yazmak, işaret etmek ve sayı belirtmek için en sık kullanılan parmaktır. Bazı kültürlerde bu parmağı kişileri işaret etmek uygunsuz, Brunei’de olduğu gibi bazı kültürlerde ise büyük bir ayıptır.

Sağ el işaret parmağının yukarıya doğru kaldırılması, özellikle Ortadoğu’da siyasal İslam’ın simgesi haline gelmiştir. Allah’ın birliğini ve hakimiyetini temsil ettiği için bir çok İslami grup tarafından benimsenmiştir.

Bozkurt İşareti

Bozkurt işareti’nin 1991 Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra Bakü’de Ebulfeyz Elçibey’in düzenlediği mitingde bir milyon insanın Milliyetçi Hareket’in sembol ismi Alparslan Türkeş’i “Bozkurt” işaretiyle selamlaması sonrası ortaya çıktığı sanılsa da Tarihi araştırmalarda bu sembolün Türklere budist kültüründen geçtiği yazılmaktadır.Bu sembol Türk hakanları tarafından başarı anlamına gelen bir zafer işaretidir. Batıya göç eden, Hun, kıpçak, Peçenek Türkleri aynı zamanda bu işareti Soy belirtir olarak yani “Ben Türküm” manasında da kullanmışlardır.

Bu sembole 10. yüz yıl İranlı Şair Firdevsinin Şeyhnamesinde de dahi rastlanmaktadır. Türk kadınların minyatürünün yer aldığı bu eserde Bozkurt işareti yapan kadınlar resmedilmiştir.Çin de bulunan çıkarılan eserlere bakıldığında. Bozkurt İşareti yapan Türk hakanı Heykeli ilgi çekicidir.. Bozkurt işaretinin, İslamiyet öncesi Göktürk döneminde ve diğer Türk devletlerinde, Türk hakanlarının zafer işareti olduğu, mağaralarda bulunan 6.yüzyıla ait “Türk hakanı heykeli” ile apaçık anlaşılmıştır.

Rabia İşareti

Rabaa veya Rabbi’ah işareti veya daha az yaygın olarak Rab3a, ilk elden Ağustos 2013’ün sonlarında ortaya çıkan, Türkiye’den geldiği ve Mısır’daki sosyal medya ve protesto yürüyüşlerinde kullanıldığı düşünülen bir el hareketi ve işaretidir. Hükümetten çıkarılması çağrısındaki hükümet karşıtı protestolardan sonra meydana gelen Mohamed Morsi’nin devrilmesinin ardından Mısır’daki Müslüman Kardeşler ve destekçileri tarafından kullanılıyor. 9 Temmuz 2014 tarihinde, Kardeşliğe bağlı bir örgüt, oturumların dağıtıldığı 14 Ağustos’ta, “Dünya Rabia Günü” nü, birçok ülkede destek toplamak amacıyla ilan etti.

Boynuz İşareti

Şeytan boynuzları (İngilizce: Devil horns) Heavy Metal müzik dinleyenlerin yaptıkları işarettir. İşaret parmağın ve küçük parmağın açık, orta, yüzük ve baş parmakların kapalı olduğu işaret. İnternetteki simgesi \m/ şeklinde gösterilir. Metal ortamına bu işareti Ronnie James Dio kazandırmış ve buna “Kötülüğün Gözü” adını vermiştir.Anlamı Roma uygarlığına dayanmaktıdır. Dio’nun bu işareti bulmasında asıl ilham kaynağı büyükannesi olmuştur. İtalyan kökenli olan ailesi inançlarına çok bağlıdır ve büyükannesinin sokakta yürürken insanlara bu işareti yaptığını görür. Bunu kötülüklerden koruma, şeytanı kovma niyetinde yapmaktadırlar. Dio, çekilen bir belgeselde (Metal: A Headbanger’s Journey) “Benim bulduğum söylenemez ama ben mükemmelleştirip bir anlam yükledim.” demiştir.