Luviler » Süleyman ÜSTÜN

Afyonkarahisar’da 1878 yılında bulunan taş bir yazıt Akdeniz arkeolojisinin en büyük gizemlerinden birine ışık tuttu. Independent gazetesinin haberine göre arkeologlar 3 bin 200 yıl önce taş yazıta kazınan hiyelogrif yazıları çözmeyi başardı. Yazıt Bronz Çağı’ndan kalan en eski yazıları içeriyor. Kireçtaşına işlenmiş yazıların ilk çevirilerinde Bronz Çağı’nın güçlü ve ileri medeniyetleri hakkında bilgiler yer alıyor. 10 metre uzunluğundaki taş levhaya antik Luvi dilinde yazılan yazılara göre Batı Anadolu’daki krallıkların birleşik donanmaları Doğu Akdeniz’de sahil kentlerine baskın düzenledi. Yazıtta bu gemicilik konfederasyonuna ait yağmacı güçler tarihçilere göre yeni doğan Bronz Çağı medeniyetlerinin çökmelerinde rol oynadı. Araştırmacılar yazıtın Bronz Çağı krallığı Mira kralı Kupanta-Kurunta’nın emriyle Milattan Önce 1190 yılında hazırlandığına inanıyor. Metinde Mira krallığının yanısıra diğer Anadolu medeniyetlerinin antik Mısır’ı ve Doğu Akdeniz’deki diğer bölgeleri Bronz Çağı’nın bitişinden önce işgal ettiği belirtiliyor. Arkeologlar Millattan Önce 1200 civarında büyük medeniyetlerin ani ve kontrol edilemez çöküşünün arkasında deniz saldırıları olduğunu bir süredir düşünüyordu. Ancak bu saldırıları düzenleyenlerin kimliği ve kökeni bilinmiyordu. Bunlara “Truvalı Deniz Halkı” adını veren arkeologlar bu gizemi yüzyıllar boyunca çözememişti. Yeni bulgulara İsviçre ve Hollandalı arkeologlardan oluşan bir ekip ulaştı. Dünyada antik Luvi dilini okuyabilen 20 kişiden biri olan Dr. Fred Woudhuizen yazıları çevirdi. Yazıt cami temelinde inşaat malzemesi olarak kullanıldı 35 cm yüksekliğinde taş levha Afyonkarahisar’a bağlı Beyköy köyünde 1878 yılında bulunmuştu. Fransız arkeolog George Perrot yazıları bir kağıda kopyaladıktan sonra köylüler yazıtı bir caminin temelinde inşaat malzemesi olarak kullanmıştı. Yazıtın kopyası İngiliz tarihçisi James Melaart’ın evinde 2012 yılında bulundu. Mellaart ölünce oğlu yazıtın örneğini Luvi Çalışmaları vakfında Dr. Eberhard Zangger’e yolladı. Hollandalı dil bilimci ve Luvi dili uzmanı Zangger yazıtın “Anadolu’daki yaşayan Luvilerin “Deniz İnsanları” olarak adlandırılan grupların baskınlarına destek verdiğini ve Doğu Akdeniz’de Bronz Çağı’nın böylece sonlandığını” anlattığını söyledi. Vakıf “Akdeniz arkeolojisinin en büyük gizemlerinden biri böylece çözülmüş oldu” dedi. Yazıtın çevirisi ve araştırmacıların bulguları Aralık ayında bilimsel arkeoloji dergisinde ve bir kitapta yayımlanacak. (BBC Türkçe)

Tagged: Luviler

Beyköy’de cami temelinde bulunan yazıt tarihe ışık tuttu

Kitap

Çok Okunanlar

Portre

Son Videolar

Sözlük

Son Yazılar