Paul Graham’ın Anlaşmazlık Hiyerarşisi
Bugün, ilkelerine tabi tutulduğu zaman bir görüşü değerli ya da değersiz kılan, Paul Graham’ın anlaşmazlık hiyerarşisi piramidi hakkında konuşacağız.
Eskiden, tartışma programlarını hiç kaçırmazdım ancak uzun zamandır tartışma programı izlemiyorum. Çünkü programlardaki seviye, benim tahammül seviyelerimin çok altında. Geçenlerde araştırma yaparken, karşıma Anlaşmazlık Hiyerarşisi adında bir piramit çıktı. Paul Graham adında bir programcı tarafından oluşturulan piramidi inceleyince, bu konudaki zihinsel ihtiyaçlarıma cevap verdiği için çok mutlu oldum.
Paul Graham, İngiliz programcı, deneme yazarı ve risk sermayesi yatırımcısı. Özellikle kullanımda olan en eski ve en güçlü programlama dillerinden biri olan Lisp üzerine çalışmalarıyla tanınan ve denemeler yazan Graham, teknoloji şirketleri kurmuş bir girişimci ve aynı zamanda teknoloji şirketlerine yatırım yapan risk sermayesi yatırımcısıdır.
Graham’ın piramidini, aşağıdan yukarıya doğru incelemek, en doğrusu sanırım. Böylece; bir tartışmada neyi yapmamamız gerektiğini anladıktan sonra kaliteli bir tartışma nasıl olmalı sorusuna cevaplar bulabiliriz.
- 7. Yaftalama Ya Da Hakaret (Name-Calling): Herhangi bir kanıt sunmadan doğrudan kişiyi hedef almaktır.
- 6. Kişiye Ya Da Karaktere Dönük Argüman (Ad Hominem): Tartışma konusunu değil de iddiayı ortaya atan kişiyi eleştirerek karşı çıkmaktır.
- 5. İfade Etme Şekline Takılma (Tone): Ne söylendiğinden ziyade üsluba karşı çıkmaktır.
- 4. Yalanlama (Contradiction): İddiaya karşı bir kanıt sunmadan sadece karşı çıkmaktır.
- 3. Karşı Argüman (Counterargument): Bir argümanı yanlışlayan karşı bir argümanı öne sürmektir.
- 2. Çürütme (Refutation): Bir argümanı oluşturan iddiaların birini veya bir kısmını geçersiz kılmaktır.
- 1. Ana Fikri Çürütme (Refuting the Central Point): Argümanın dayandığı ana fikri bulup onu çürütmektir.
Eğer piramidi dikkatlice incelersek, üstten ilk üçünün ideal ve kaliteli bir tartışma için gerekli olan kriterler olduğunu, diğer 4 katmanın ise tartışma değil kavga olduğu görülecektir. Böylece anlıyoruz ki; piramitte yukarıya doğru çıktıkça tartışma kalitesi artıyor, aşağıya doğru indikçe ise kalite düşüyor.
Bundan sonra, şahit olduğunuz tartışmaları bu kriterlere göre değerlendirin. Bakalım kaçı en üstteki üç kritere uygun olacak. Eğer bu üç kritere uymuyorsa, televizyon başındaysanız derhal o kanalı değiştirin, bir toplulukta tartışma halindeyseniz bulunduğunuz yeri terk edin, sosyal medya da iseniz paylaşan kişiyi takibi bırakın. Tabi bir ikinci seçenek var ki o daha vahim: Eğer bundan rahatsızlık duymuyorsanız o zaman kendinizi sorgulamanın zamanı gelmiş demektir.
